Νύχτα στη ζούγκλα του Εκουαδόρ Δεν τον γνωρίζω αυτόν τον άντρα που στέκεται στην ακροποταμιά, που παίρνει μια βαθιά εισπνοή και χαμογελά όταν αναγνωρίζει τις ευωδιές που ταξιδεύουν στον αέρα. Δεν τον γνωρίζω αυτόν τον άντρα, αλλά ξέρω πως είναι αδελφός μου. Αυτός ο άντρας, που ξέρει πως η γύρη πάει όπου φυσάει ο άνεμος, προσβλέποντας στο εύφορο χώμα που την περιμένει, αυτός ο άντρας είναι αδελφός μου. Και ξέρει πράγματα πολλά ο αδελφός μου. Ξέρει, λόγου χάρη, ότι ένα γραμμάριο γύρη είναι σαν ένα γραμμάριο του εαυτού του, γλυκά προορισμένο για τη σπερματική λάσπη, για το μυστήριο ότι θ' αναδυθεί ολοζώντανο, με τους καρπούς, με τα κλαδιά και με τα παρακλάδια του, με την ωραία ασφάλεια των μεταμορφώσεων, της αναπόφευκτης αρχής και του αναγκαίου τέλους, γιατί το αμετάβλητο ενέχει τον κίνδυνο του αιωνίου, και μόνον οι θεοί έχουν καιρό για την αιωνιότητα. Αυτός ο άντρας, που σπρώχνει το μονόξυλό του πάνω στην ακτή με την ψιλή άμμο κι ετοιμάζεται να δεχτεί το θαύμα που, κάθε σούρουπο, στη ζούγκλα, ανοίγει τις πόρτες του μυστηρίου, αυτός ο άντρας δεν μπορεί παρά να είναι αδελφός μου. Αυτός ο άντρας, ενώ το φως της μέρας αντιστέκεται αδύναμα κι αφήνεται να υποταγεί ερωτικά στο σκοτάδι, γλυκοψιθυρίζει στη βάρκα του: «Σε γνώρισα όταν ακόμα ήσουν κλαδί, σε καθάρισα απ' τα χώματα, σε προστάτεψα απ' τον τερμίτη, σε βοήθησα να ορθοποδήσεις, κι όταν σ' έκοψα για να σε κάνω προέκταση μου στο νερό, για κάθε τσεκουριά που σου 'δινα, χάραζα και μια ουλή στα χέρια μου. Μετά, όταν μπήκες στο νερό, σου ορκίστηκα πως μαζί θα συνεχίζαμε το ταξίδι που είχε αρχίσει όταν ακόμα ήσουνα σπόρος. Τον κράτησα τον όρκο μου — είμαστε φίλοι». Αυτός ο άντρας, ύστερα, κοιτάζει γύρω του και βλέπει πώς αλλάζουν όλα, πώς μεταμορφώνονται ακριβώς όταν ο ήλιος δε θέλει πια να 'ναι σπασμένος σε χιλιάδες χρυσαφένια θρύψαλα που τα παίρνουν τα ποτάμια. Το δάσος χαμηλώνει το έντονο πράσινο χρώμα του. Το τοοκάν σβήνει τη λάμψη των φτερών του. Οι κόρες του κοατί δεν καθρεφτίζουν πια την αθωότητα των καρπών. Το ακάματο μυρμήγκι διακόπτει τη μεταφορά του κόσμου στη φωλιά του. Το γιακαρέ αποφασίζει ν' ανοίξει τα μάτια για να του δείξει το σκοτάδι τι ήταν αυτό που δεν έβλεπε όταν τα 'χε κλειστά. Το ποτάμι γαληνεύει, ανύποπτο της τρομερής μεγαλοσύνης του. Αυτός ο άντρας, που απλώνει στην αμμουδιά τα γαλαζοπράσινα φυλαχτά του για να μη φύγει το ποτάμι από τη θέση του, που κοιτάζει το φεγγάρι να ξεπροβάλλει κάπου κάπου από τα σύννεφα, βάφοντας ασημένιες τις δεντροκορφές, αυτός ο άντρας είναι αδελφός μου. Τον ακούω να ψιθυρίζει: «Όλα είναι όπως πρέπει να 'ναι. Η νύχτα δένει τη σάρκα των καρπών, ξυπνά τον πόθο των εντόμων, ηρεμεί τα πουλιά, δροσίζει το δέρμα των ερπετών, προστάζει τις πυγολαμπίδες να χορέψουν. Ναι: όλα είναι όπως πρέπει να 'ναι». Σκαρφαλωμένο στον πέτρινο βωμό του και κουλουριασμένο πάνω στο καταραμένο του σώμα, το ανακόντα υψώνει το κεφάλι για να κοιτάξει τον ουρανό, μ' εκείνη την αφέλεια των ανίατα ισχυρών. Τα κίτρινα μάτια του είναι δυο πετράδια που λείπουν, αδιάφορα στο σούρσιμο του αίλουρου που, με το μάτι μαύρο από την πείνα, έχει βγει παγανιά, αδιάφορα στο αεράκι που, αυτή την εποχή της ξηρασίας, μεταφέρει τη γύρη ως τα ξέφωτα που έχει ανοίξει το μεγαλείο ή η μικρότητα των ανθρώπων, ή η ηλεκτρική αναλγησία του κεραυνού. Αυτός ο άντρας, που τώρα σκορπίζει στην άμμο τους σπόρους κάθε πράγματος που φυτρώνει στον τόπο του, για να πλαγιάσει πάνω τους το κουρασμένο του κορμί, αυτός ο άντρας είναι αναπόφευκτα αδελφός μου. Σκληροί είναι οι σπόροι του κουσκοολί, μα θα οδηγήσουν ως τα όνειρα του όλα τα ανυπόμονα στόματα που θα δεχτούν την πικρόγλυκη γεύση του τον καιρό της αγάπης. Ξινοί είναι οι σπόροι του ατσιότε, μα η κόκκινη σάρκα του θα κοσμήσει τα κεφάλια και τα σώματα των εκλεκτών γυναικών. Αιχμηροί είναι οι σπόροι της γιαοοάσκα, ίσως γιατί έτσι κρύβουν τη γλύκα του χυμού που παράγουν και που, άμα τον πιεις σε ασκητήριο γέροντα σοφού, διαλύει τις αμφιβολίες, όχι δίνοντας απαντήσεις, αλλά εμπλουτίζοντας την άγνοια της καρδιάς. Σε ψηλό κλαρί ανεβασμένα για να φυλάγονται απ' το πούμα, τα πιθηκάκια τινάζονται όταν βλέπουν ένα φως από μακριά. Είναι αυτός ο άντρας, ο αδελφός μου, που έχει ανάψει μια φωτιά και με καλεί να μοιραστούμε τα καλά του, ενόσω ψιθυρίζει: «Όλα είναι όπως πρέπει να 'ναι. Η φωτιά τραβάει τα έντομα. Ο ιαγουάρος και ο μυρμηγκοφάγος παρακολουθούν από μακριά. Το περεσόσο και η σαύρα κάνουν να ζυγώσουν. Ο σκαραβαίος και η σαρανταποδαρούσα αποκοιμιούνται μες στις φυλλωσιές. Οι γλώσσες της φωτιάς λένε πως το ξύλο δεν κρατάει κακία. Ναι: όλα είναι όπως πρέπει να 'ναι». Αυτός ο άντρας, ο αδελφός μου, μου λέει πως πρέπει να φέρω τα πόδια μου κοντά στην πυρά και να τα μαλάξω με χλιαρή στάχτη για να τα ανακουφίσω απ' την οδοιπορία. Το μισοσκόταδο δε μου επιτρέπει να δω τα τατουάζ του και τα σχέδια που έχει ζωγραφίσει στο πρόσωπο του, αλλά η ζούγκλα γνωρίζει την ευγένεια της φυλής του, τη θέση του στην ιεραρχία όπως τη μαρτυρούν τα στολίδια του. Έτσι, μέσα στη νύχτα, είναι απλώς ένας άντρας· ένας άντρας της ζούγκλας που κοιτάζει το φεγγάρι, τ' αστέρια, τα σύννεφα που περνάνε, ενώ ακούει κι αναγνωρίζει κάθε ήχο που βγαίνει απ' τις συστάδες: την ανατριχιαστική στριγκλιά που βγάζει το πιθηκάκι όταν πέφτει στα νύχια του αίλουρου, τη μονότονη τηλεγραφία των γρύλλων, το βαρύ ρουθούνισμα του αγριόχοιρου, το σύριγμα του κροταλία που καταριέται τη φαρμακερή μοναξιά του, τα κουρασμένα βήματα της χελώνας που έρχεται να ξεγεννήσει στην αμμουδιά, την ήσυχη αναπνοή των παπαγάλων που τους βούβανε το σκοτάδι. Έτσι, αργά αργά, αποκοιμιέται, χαρούμενος που είναι κομμάτι αυτής της νύχτας, αυτού του μυστηρίου που τον αδελφώνει με την κάμπια και το ξύλο που τρίζει καθώς τσιτώνονται τα αιωνόβια νεύρα ενός ομπού. Τον κοιτάζω να κοιμάται, και νιώθω την ευτυχία του να μοιράζομαι το γαλήνιο μυστήριο που χαράζει το όριο ανάμεσα στα επίμονα ερωτήματα της ζωής και την οριστική απάντηση του θανάτου.

Ο Χιλιανός Λουίς Σεπούλβεδα (Οβάγε, Χιλή, 1949), ένας από τους δύο σημαντικούς λατινοαμερικάνους συγγραφείς που έχουν γνωρίσει στο ελληνικό κοινό οι εκδόσεις Opera - ο άλλος είναι ο ουρουγουανός, κάτοικος Κούβας, Ντανιέλ Τσαβαρία-, εμφανίστηκε ξανά στις προθήκες των βιβλιοπωλείων. Η συλλογή «Χρονικά του περιθωρίου», ένατο στη σειρά βιβλίο του που κυκλοφορεί στα ελληνικά, μετά τα ποικίλης υφής (πολιτικά, οικολογικά, αστυνομικά κτλ.) έργα του, όπως τα «Ονομα ταυρομάχου», «Patagonia Express», «To ημερολόγιο ενός ευαίσθητου killer», «Η ιστορία τον γάτου που έμαθε σ' ένα γλάρο να πετάει», αποτελείται από 34 μικρά κείμενα για κάποια υπαρκτά πρόσωπα που θέλει να βγάλει από την αφάνεια και να τους χαρίσει την αιωνιότητα. Δεν πρόκειται για διηγήματα - μολονότι μερικά από αυτά προσφέρονται για λογοτεχνική ανάπτυξη - αλλά για ιστορίες που γνωρίζει ο Σεπούλβεδα είτε από προσωπικές του εμπειρίες είτε από αφηγήσεις που άκουσε. Την αφορμή για το γράψιμο τους ο συγγραφέας την εξομολογείται στην εισαγωγή του, όπου μιλάει για μια επίσκεψη του στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μπέργκεν Μπέλσεν στη Γερμανία. Εκεί, μη βρίσκοντας καμία ένδειξη για τον τάφο της Άννας Φρανκ, απογοητεύεται και σχολιάζει τη λήθη και την ανωνυμία που επέβαλλαν κατά καιρούς διάφοροι «δήμιοι» και προπαγανδιστές, από τον Γιόζεφ Γκέμπελς ως τους χιλιανούς και αργεντινούς στρατιωτικούς οι οποίοι ήταν υπεύθυνοι για χιλιάδες θανάτους και εξαφανίσεις αντιπάλων των δικτατορικών καθεστώτων τους. Οι μικρές ιστορίες που διηγείται αφορούν ανθρώπους οι οποίοι ποτέ δεν έχουν απασχολήσει τις εφημερίδες, δεν έχουν εμπνεύσει βιογραφίες αλλά απλώς έχουν κάνει ένα φευγαλέο πέρασμα από τη ζωή, ζώντας το μοναδικό και ανεπανάληπτο προσωπικό τους έπος. Δεν είναι όλα τα κείμενα εξαιρετικά, μολονότι ανάμεσα τους βρίσκονται και αρκετά διαμάντια, όπως τα «Οι αδελφοί Ντουάρτε», «Στα βήματα τον Φιτσκαράλντο», «68», «Ο μπαρμπα-Χέμινγκουεϊ δέχεται επίσκεψη από έναν άγγελο». Η ιστορία είναι πανταχού παρούσα στο έργο του Σεπούλβεδα: μέσα από τη δράση των Λατινοαμερικάνων που αγωνίστηκαν κατά των δικτατοριών, του εβραίου ποιητή που γλίτωσε από το Ολοκαύτωμα και κατέθεσε ως μάρτυρας στις δίκες της Νυρεμβέργης, των ισπανών κονκισταδόρες που ανακάλυψαν τον Παναμά, του ιταλού μετανάστη που εγκατέλειψε την πατρίδα του και μπαρκάρισε με προορισμό την Αμερική αλλά εξόκειλε στην Αργεντινή, των Βαλκανίων που βρέθηκαν στη δίνη των πρόσφατων εμφύλιων σπαραγμών. Εξαιρετικά κείμενα είναι επίσης το «Καλά Χριστούγεννα», η ιστορία μιας γερμανίδας γιατρού που εντάχθηκε αντάρτες του Ελ Σαλβαδόρ και περιέθαλπε τραυματίες σε ένα υποτυπώδες χειρουργείο στη ζούγκλα, το «Κάποιος ονόματι Βιδάλ», η ιστορία ενός παράνομου συνδικαλιστή στο Εκουαδόρ, τα «Λευκά ρόδα του Στάλινγκραντ», η ιστορία μιας όμορφης πιλότου μαχητικού αεροπλάνου που πήρε το βάπτισμα του πυρός στον ουρανό του Στάλινγκραντ και σήμερα, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης μα και το ξέφτισμα των οραμάτων και των αξιών, ξεπουλάει τα υπάρχοντα της στα παλιατζίδικα της Μόσχας, και, τέλος, η «Αγάπη και ο θάνατος», η ιστορία του γάτου του με το όνομα Ζορμπάς, και το «Φερνάντο», η ιστορία ενός σκύλου που όταν πέθανε τον πένθησε μια ολόκληρη πόλη) της αργεντινής επαρχίας. Ο Σεπούλβεδα, κάτοικος πλέον Ευρώπης, με ισχυρούς δεσμούς με τη Γερμανία, είναι επόμενο να έχει επηρεαστεί από τις φιλίες και τις σχέσεις του εκεί και δεν είναι υπερβολή να ισχυριστεί κανείς ότι όταν γράφει και εκδίδει απευθύνεται σε ένα μοναδικό κοινό, το γερμανικό. Αυτό έχει ως συνέπεια αφενός να είναι ατελώς πληροφορημένος για τα συμβαίνοντα στα ταραγμένα Βαλκάνια - οι απόψεις του ταυτίζονται με εκείνες του μέσου Γερμανού που ενημερώνεται από ορισμένα ευρείας απήχησης μέσα μαζικής επικοινωνίας -και αφετέρου να επιχειρεί κατά κάποιο τρόπο να κολακεύσει το συγκεκριμένο κοινό. Όποιος έχει διαβάσει τις κατά καιρούς συνεντεύξεις του σε ελληνικά έντυπα θα έχει διαπιστώσει, εκτός των άλλων, πόσο είναι επιρρεπής σης δημόσιες σχέσεις και στο «χαΐδεμα» του κοινού που αγοράζει τα βιβλία του. Η σύνδεση του με την οικολογική οργάνωση Greenpeace τον έχει ευαισθητοποιήσει σε πολλά περιβαλλοντικά και παρεμφερή ζητήματα, όπως για παράδειγμα η σωτηρία των δελφινιών και των φαλαινών της Μεσογείου, κάτι που τον ωθεί να «στηλιτεύσει» μέσω ενός στρατευμένου κειμένου τους «αργόσχολους πλούσιους» οι οποίοι οργώνουν τις θάλασσες με τα ταχύπλοα σκάφη τους απειλώντας τη θαλάσσια πανίδα. Ωστόσο ο Σεπούλβεδα εξακολουθεί να παραμένει ένας ευαίσθητος παρατηρητής των τεκταινομένων σε κάθε γωνιά του πλανήτη, ένας οξυδερκής σχολιαστής πολιτικών και πολιτιστικών γεγονότων και ενίοτε ένας τρυφερός παραμυθάς που συγκινείται από τα πιο ασήμαντα πράγματα. Φίλιππος Φιλίππου Το Βήμα 29 Απριλίου 2001 Ο γνωστός, πλέον, στο ελληνικό κοινό Χιλιανός συγγραφέας Λουίς Σεπούλβεδα μας παραδίδει ένα βιβλίο αποτελούμενο από ιστορίες, σκληρές και συνάμα τρυφερές, που πάλλονται από ανθρωπιά, με καθημερινούς ήρωες, μαζεμένες μία - μία από έναν ξεχωριστό ταξιδιώτη. Καταστάσεις που ξεφεύγουν από τα συνηθισμένα, άντρες και γυναίκες απ' όλο τον κόσμο αλλά και γάτοι μαύροι, πελώριοι και χοντροί, που τους νικά η αρρώστια, καθώς και σκύλοι που περνούν στο μύθο χάρη στο μουσικό αυτί τους. Το οποίο οι άνθρωποι το είχαν σε μεγάλη... υπόληψη, αφού, όταν ένας Πολωνός βιολιστής που περιόδευε στην Αργεντινή διαμαρτυρήθηκε, επειδή ο σκύλος έβγαλε ένα σπαραχτικό ουρλιαχτό όταν άκουσε ένα... φάλτσο και απαίτησε να βγει ο σκύλος από την αίθουσα για να συνεχίσει το παίξιμο του, έλαβε την εξής απάντηση: «Ο Φερνάντο ξέρει τι κάνει. Ή παίζεις καλά ή φεύγεις εσύ»! Κώστας Μελισσόπουλος Βραδυνή 8 Σεπτεμβρίου 2001