Είμαι τεραστίων διαστάσεων πυρκαγιά ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 1985 ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΗ ΚΑΚΙΣΗ Είπα στον Τζίμη Πανονση να προλογίσει μόνος τον του εαυτό του. Δέχτηκε. Ο πρόλογος του λέει: «ʼλλος θα τον χαρακτήριζε Χατζηπαναγή πεταμένο στις πίστες της νεοελληνικής διασκέδασης. Ας επιφυλαχτούμε. Λάκκος λεόντων η καλλιτεχνία: θα επιβιώσει ο μονομάχος μάρτυρας; Ποιος περίμενε ότι ο νεαρός τσιλιαδόρος αριστεριστών αφισοκολλητών των Βορείων Προαστίων θα όρθωνε μια μέρα το ανάστημα του, θα 'βγάζε γλώσσα; Γλώσσα αυθάδικη που σμπαραλιάζει, στόμα που φιλάει και δαγκώνει ταυτόχρονα. Ερωτικός και αποκρουστικός. Τον απορρίπτεις η τον δέχεσαι. Αλλά πάντα πληρώνεις». Τι θα γίνει, κύριε Πανούση; Μια εμφανίζεστε με σουτιέν ως μεγαλοκυρία και μια φωτογραφίζεστε ως κοριτσάκι του ΠΑΣΟΚ. Δεν είναι οπορτουνιστική αυτή η συμπεριφορά; -Μην το ξαναπείς αυτό. Τι εννοείτε; -Εννοώ ότι ο οπορτουνισμός στην τέχνη είναι θεμιτός. Ανεξάρτητα αν αρέσει ή όχι. Δεν μπορούμε να απαιτήσουμε από τον χαμαιλέοντα καλλιτέχνη να αρνηθεί τη φύση του. Σας αρέσει αυτή η απάντηση ή να πούμε τίποτ' άλλο, πιο γκλάμορους; Ας αποφύγουμε για μια φορά τις ακρότητες. Μας διαβάζουν και παιδιά. —Κινούμεθα σε διαφορετικούς χώρους, κύριε Κακίση. Αν εσείς είστε ο Λιάνης της Ελευθεροτυπίας, εγώ είμαι η Χοντρή του θησαυρού. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η τέχνη που υπηρετώ είναι αμφίστομη. Δεν είστε ροκ; —Πρόκειται περί μεγάλης παρεξηγήσεως. Η υπαρξιακή αναζήτηση της δουλειάς μου δεν μου επιτρέπει να οριοθετούμαι επικίνδυνα. Το οριοθετούμαι είναι λέξις δασυνόμενη; Όχι τέτοια. Δεν θα με εμπλέξετε κι εσείς στο γλωσσικό πρόβλημα. —θα σας εμπλέξω. Λουκιάστηκα, αγαπητέ μου, κι είναι μακρύς ο δρόμος της απεγνωσμένης αντιπαράθεσης του έργου μου με τα λαϊκά σπορ. Στην ψύχρα, σου δηλώνω ότι ουδέποτε επέτυχα εις το κυνήγι της γκόμενας, ενώ, αντιθέτως, στο κυνήγι του μεροκάματου τα πάω καλά. Αυτά πάντως δεν μου φαίνονται μέσα στο γλωσσικό πρόβλημα. -Ας μην κρυβόμαστε. Ο αναγνώστης δεν είναι χαζός, κύριε Κακίση. Εικόνες, να βάλουμε εικόνες! Αυτά θέλει ο κόσμος. Εικόνες, φωτογραφίες! Είστε καλός στη δουλειά σας: Δεν θα μπορούσαμε να τα συμπτύξουμε όλα σε μία λεζάντα; Μην το ξαναπείτε αυτό. —Εγώ λέω να βάλουμε μια τεράστια φωτογραφία μου στη σελίδα των κινηματογράφων, και να 'χει γύρω της τα έργα της εβδομάδος. Της Μεγάλης Εβδομάδος, που δεν παίζονται ενδιαφέρουσες ταινίες, ώστε να στραφούν όλοι στη φωτογραφία μου. Γιατί από φωτογένεια, όπως και να το κάνουμε, είμαι πολύ εμπορικός. Ξεγλιστράτε σαν χέλι, κύριε Πανούση. Εγώ όμως έχω έρθει αποφασισμένος να σας καμακώσω. —Η σιωπή μου προς απάντησίν σας. Σας έχω δει να σωπαίνετε σε συνεντεύξεις. —Διαπιστώνω με χαρά ότι με διαβάζετε. θα έπρεπε να έχετε αντιληφθεί ότι συνομιλείτε με μία μεγαλοφυία. Επαφίεμαι στην ικανότητα σας για να με αναδείξετε, υποβοηθούμενος από την ανυπαρξία γεγονότων και σημαντικών ειδήσεων τον Αύγουστο, που οι εφημερίδες είναι πεσμένες. Εδώ καίγεται όλη η Ελλάδα κι εμείς τρέχουμε σ' εσάς. Δεν σας αρκεί αυτό; —Αν θέλετε να με σβήσετε, μάταιος ο κόπος σας. Είμαι τεραστίων διαστάσεων πυρκαγιά. Η πυρασφάλεια του κράτους είναι ανεπαρκής. Και σας δίνω ένα παράδειγμα: Μες στη γενική σύγχυση, μου ανετέθη ένα μεγαλεπήβολο ανέβασμα για του χρόνου στην Επίδαυρο, θα συνεργαστώ με το Δημοτικό θέατρο Καλαμάτας για το ανέβασμα των Ιππέων του Αριστοφάνους, σε σκηνοθεσία Φράνσις Φορντ Κόππολα. Έχω αναλάβει τη μεταγλώττιση της παράστασης και τη σκηνική διαμόρφωση του χώρου του αρχαίου θεάτρου, θα το κάνω στα γερμανικά το έργο, με υπόκρουση Πινκ Φλόυντ. Ο χορός θα περιφέρεται αλλόφρων με τουριστικά σακίδια και γουόκ-μαν. Δεν θα λείψουν, βέβαια, τα τρακτέρ, τα λέιζερ. Όλα αυτά σε μία προσπάθεια ροκ αποστασιοποίησης του αρχαίου δράματος. Προς αποφυγήν παρεξηγήσεως, η δουλειά μου αυτή, η προσπάθεια που θα κάνω με τον εκλεκτό Αμερικανό συνάδελφο, δεν θα έλθει σε σύγκρουση με την ελληνική παράδοση και τα χρηστά ήθη μας. Κάπως πρέπει όμως να αντιδράσουμε κι εμείς οι καλλιτέχνες στα τηλεοπτικά ήθη των νεοελλήνων. Με τρακτέρ αντιδράτε; —Μην ξεχνάτε ότι είναι πρόσφατη η μετάβαση μας από τον επάρατο καπιταλισμό στην παλιγγενεσία της Αλλαγής. ʼμα δεν βάλεις τρακτέρ, δεν παίρνεις τη δουλειά. Και ξέρεις πόσοι εποφθαλμιούν την Επίδαυρο; Εγώ στο τσακ άρπαξα τις ημερομηνίες από τη Ραφαέλλα Καρρά, που είχε υποβάλει παρομοίαν πρότασιν. Θέλω, μάλιστα, να ελπίζω ότι λειτούργησαν τα ροκ κριτήρια της Επιτροπής, κι όχι οι προσβάσεις που έχω στον κρατικό μηχανισμό. Αυτά πον λέτε τώρα, οι αποκαλύψεις κι η είδηση «που βγαίνει», είναι ωραία για το τέλος. Αλλά πρέπει να ενισχύσουμε λίγο εδώ, τη μέση της συνέντευξης, γιατί κι η δικιά μου δουλειά έχει τα μυστικά της. —Δεν αντιλέγω. Ρίχνω ένα μονόλογο: ΜΕ ΠΝΙΓΕΙ ΤΟ ΔΙΚΙΟ. Είναι τόσο δύσκολο να διακρίνουν οι Κνίτες το γραφειοκρατικό τέρας του υπαρκτού σοσιαλισμού της Σοβιετικής Ένωσης; Είναι τόσο δύσκολο να καλυφθεί ραδιοτηλεοπτικά όλη η Ελληνική Επικράτεια; Είναι σοβαρά πράγματα να υπάρχει έντονη λαϊκή αντίδραση για το υψηλό εισιτήριο της συναυλίας του κυρίου Χατζιδάκι και υποτονική συνδικαλιστική ρουτίνα στις αυξήσεις της ζάχαρης, της βενζίνης και των αναψυκτικών, Είναι δυνατόν να καλυπτόμεθα ιδεολογικά ως Έθνος από ένα αλαλούμ νεοΟρθοδοξίας, που έχει τις βάσεις του στους τραγουδιστές Πολυχρονιάδη και Ρόμπερτ Γουίλλιαμς, στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, και στην απεγνωσμένη κραυγή της Κλειώς Δενάρδου: «Πού να 'ν' ο ίσκιος σου, θεέ, να 'ρθω να γονατίσω»; (Εγώ να γονατίσω, δεν έχω αντίρρηση, αλλά θέλω και λίγη συμπαράσταση). Μπορεί να περάσει αλώβητος ο φεμινισμός μέσα από γυναικεία σχήματα λαϊκών κέντρων διασκεδάσεως; Μόνο εγώ κατέχω το κοκαλάκι της νυχτερίδας, το λαγοπόδαρο, τη Λιλίκα τη γυναίκα μου; Είμαστε μόνοι μας, αγάπη μου; Μπορεί να ενοχλήσει την οικογενειακή μας ευτυχία ο θόρυβος της διπλής κατευθύνσεως Λεωφόρου Κηφισίας; Το Κυπριακό θα λυθεί με αμοιβαίες υποχωρήσεις ή με άνωθεν επεμβάσεις; Είμαι κατακριτέος ως καλλιτέχνης που σχεδιάζω να αντικαταστήσω τα συμβατικά μουσικά όργανα με τους σωματικούς θορύβους και τις ανθρώπινες μυρωδιές; Το νέο παγκόσμιο ρεκόρ στο ύψος του άσημου σοβιετικού άλτη βοηθάει; Μπορούν οι αποφάσεις του ΟΠΕ να ταράξουν τη χειμερία νάρκη των Ελβετών; Είναι υπαρκτό πρόσωπο ο κύριος Λαλιώτης; Για όνομα του θεού, μην πιάνετε με τα δύο χέρια κατσαρόλα που σας προτείνουν τα ΜΑΤ! Τι άλλα σχέδια έχετε; —θα κάνω και την Πανουσιάδα. Η Πανουσιάδα, που είναι έργο ζωής, περιλαμβάνει, κατά προτεραιότητα, αναδάσωση και, όπου δεν είναι εφικτό αυτό, τη συμφιλίωση του θεατή με την απέριττη ομορφιά της καμένης γης. Θα την αντέξετε αυτή την υπερφόρτωση, κύριε Πανούση; Μήπως ακολουθήσετε τη μοίρα αλλοδαπών συναδέλφων σας; Σας λένε τίποτα τα ονόματα Πρίσλει, Χέντριξ, Τζάνις Τζόπλιν, Λένον; —Ατυχής σύγκρισις. Εμείς οι ιθαγενείς είμαστε εφτάψυχοι. Ένα όνομα θα σας πω εγώ μόνο: Τζίμης Μακούλης.

ΥΠΑΡΧΟΥΝ και υγιεινές διαστροφές Ένα βιβλίο-cd από το σόουμαν Τζίμη Πανούση παρουσιάστηκε χθες το μεσημέρι από τον εκδοτικό οίκο Όπερα. Πρόκειται για μια έντυπη δουλειά με μουσική υπόκρουση, γεμάτη με όσα έχει διαπράξει τα τελευταία είκοσι χρόνια. Η παρουσίαση έγινε στην αίθουσα λόγου της Στοάς του Βιβλίου και κατά τη διάρκεια της ο γνωστός καλλιτέχνης δεν έχασε ούτε στιγμή το ιδιόρρυθμο χιούμορ του. Το βιβλίο περιέχει τους περισσότερους από τους στίχους που έχει γράψει και τραγουδήσει ο Τζιμακος, από την περίοδο που συμμετείχε στο συγκρότημα Μουσικές Ταξιαρχίες μέχρι σήμερα, ένα αληθινό γκάλοπ για το πώς τον βλέπει ο κόσμος, δέκα συνεντεύξεις του από το 1985-1993, δώδεκα έγχρωμες σελίδες με τολμηρά κολάζ φτιαγμένα από τον ίδιο, ενώ η έκπληξη για τον αναγνώστη θα έρθει όταν φθάσει στις σελίδες 115-120, όπου θα πρέπει να πάρει ένα κέρμα και να τις ξύσει για να μπορέσει να διαβάσει το περιεχόμενο. Είναι προφανές πως δεν πρόκειται για ένα λογοτεχνικό αριστούργημα, αλλά για μια ευχάριστη ανάπαυλα, προορισμένη να «ενοχλήσει» αρκετούς πουριτανούς. To CD, που περιέχεται υπό μορφή ένθετου, αποτελεί το πρώτο βήμα του Πανούση μαζί με τις Μουσικές Ταξιαρχίες. Είχε κυκλοφορήσει σε πειρατική κασέτα το 1980 με τον τίτλο «Disco tsoutsouni» και είχε απαγορευτεί. Τα τραγούδια που περιέχονται είναι «Το ρετιρέ της ανωμαλίας», «οικογενειακή συνωμοσία», «Αποκάλυψη τώρα» κ.α. Αντώνης Αντωνόπουλος Εξουσία 24 Δεκεμβρίου 1996 Επειδή είναι δύσκολο να πάρεις το κάρμα στα χέρια σου, πάρε το κέρμα και ξύσε τις επόμενες έξι σελίδες. Εδώ αποκαλύπτεται η αμφίδρομη επικοινωνιακή ιδιότητα της "Υγιεινής Διαστροφής" (Interactive Book), για να γίνει ο παθητικός αναγνώστης, ενεργητικός παίχτης». Ο Τζιμάκος είναι εδώ και με τον σαρκασμό του δεν αφήνει τίποτα όρθιο. Για να υπογραμμίσει τα είκοσι και πλέον χρόνια παρουσίας του στον καλλιτεχνικό στίβο, ο πάντα προκλητικός Τζίμης Πανούσης βάζει όλον του τον εαυτό, τον πιο αστείο, τον πιο «βρώμικο», τον πιο πνευματώδη, τον πιο σαρκαστικό, τον πιο ειρωνικό, τον πιο ασυγκράτητο, αλλά και τον πιο ευάλωτο, σε ένα βιβλίο- χάπενινγκ. Το πρώτο βιβλίο με ξυστές σελίδες! Είναι το Άλμπουν (και όχι Άλμπουμ, παρακαλώ, καθώς «άλμπουν» είναι η πυξίδα της άγονης γραφής) με τίτλο «Υγιεινή Διαστροφή», που κυκλοφορεί τη Δευτέρα από τις εκδόσεις «Opera» και υπόσχεται α-πο-λαυ-στι-κές στιγμές στους θιασώτες του στυλ Πανούση. Συνοδεύεται μάλιστα και από το, συλλεκτικό κάποτε, CD των «Μουσικών Ταξιαρχιών». Παιχνιδιάρικο, σχεδιασμένο με κέφι από τον Χρήστο Πικριδά, περιλαμβάνει όλα τα τραγούδια του από την εποχή των «Μουσικών Ταξιαρχιών» («όχι άλλα τραγούδια για το μέγα πλήθος / τσιχλοτραγουδάκια / χωρίς μαγκιά και ήθος / όχι άλλα τραγούδια για μικρομεσαίους / ελεύθερους κι ωραίους») εικονογραφημένα από τη ζωγράφο Λυδία Βενιέρη. Κι ακόμα, δέκα συνεντεύξεις του από το '85 μέχρι το '93 σε εφημερίδες και περιοδικά («Είμαι τεραστίων διαστάσεων πυρκαγιά»), αλλά και ένα γκάλοπ που έγινε στο κλαμπ «Μετρό» και πληροφορεί τον αναγνώστη με χιούμορ για την ταυτότητα του κοινού του Τζίμη. Αλλά δεν είναι μόνο αυτά. Είναι και τα δώδεκα έγχρωμα ολοσέλιδα ξετσίπωτα κολάζ του, που ειρωνεύονται κι αυτά τις αδυναμίες μας. «Έπρεπε να αποδείξω με αληθοφάνεια ότι αγοράζω πορνοπεριοδικά για καλλιτεχνικούς λόγους», λέει ο Τζιμάκος, παρουσιάζοντας π.χ. τη «Νίκη του φαλλοκράτη» με τις εξής συστάσεις: «Έργο της πρώτης περιόδου της συζύγου του καλλιτέχνη». Είναι τέλος και οι «ξυστές σελίδες» με τα κρυμμένα λόγια τους και... το σασπένς τους. Διότι για να τις ξύσει κανείς χρειάζεται αρκετές ώρες. Οι πρώτες απόπειρες, πάντως, αποκαλύπτουν σοφές ρήσεις, όπως: «Οργανισμός Ηνωμένων Εχθρών» ή Φασόν Victims (=τα θύματα του φασόν), αλλά και πολλά άλλα σχετικά με τη μικρότητα, την αθλιότητα, την υποκρισία, τον τραγέλαφο και το κωμικοτραγικό της καθημερινότητας διακεκριμένων και μη, στη μικρή μας χώρα. Για το κλείσιμο, ο Τζιμάκος έχει προθλέψει ένα πτυσσόμενο πόστερ που αποτυπώνει την προσπάθεια του να αυτοστραγγαλιστεί με μια «βρώμικη» πάντα εικόνα στο μυαλό. Και, τέλος, ένα εξομολογητικό λακωνικό πορτρέτο του, όπου μας πληροφορεί πως φιλοδοξεί «να γίνει ένας σωστός άνθρωπος», τον ξετρελαίνει «το αχαλίνωτο σεξ», τον απωθεί «ο καπιταλισμός» και πως κρυφή του λαχτάρα είναι «η επανάσταση». «Γιατί είμαι αυτός που είμαι;» ρωτάει καταλήγοντας τον εαυτό του, που... απαντά: «Διότι έχω στραβιά μύτη και είμαι παχύς». Μικέλα Χαρτουλάρη Νέα 21 Δεκεμβρίου 1996