Gisele Vivier 1915 - 1999 ΟΣΟΙ ΔΕΝ ΕΙΧΑΝ ΤΗΝ ΤΥΧΗ να γνωρίσουν τη Ζιζέλ Βιβιέ δυσκολεύονται να πιστέψουν πως υπήρξε ποτέ τέτοιος άνθρωπος. Κι όσο περνάνε τα χρόνια δυσκολεύομαι κι εγώ να το πιστέψω. Μόνον όταν μιλάω με μαθητές της και με ανθρώπους που την γνώριζαν καλά, σιγουρεύομαι πως δεν εξωραΐζω, δεν εξιδανικεύω, δεν υπερβάλλω. Ήταν ένα από τα προβλήματα για τη σύνταξη αυτού του τόμου: ο συνωστισμός των υπερθετικών, η μονότονη επανάληψη των αρετών, ο άκρατος ενθουσιασμός από ανθρώπους που την είχαν γνωρίσει πριν πενήντα χρόνια και ακόμα παραληρούσαν. Ούτε μία αρνητική κουβέντα. Πόσες φορές έχετε συναντήσει άνθρωπο για τον οποίο να μην ακουστεί ένα κακό; Ακόμα και τα ελαττώματά της ήταν αρετές. Π.χ. ήταν σπάταλη — αλλά όχι για τον εαυτό της. Αρα, ήταν γενναιόδωρη. Στα παραμύθια οι Μοίρες περιστοιχίζουν την κούνια του νεογέννητου για να το μοιράνουν. Του δίνουν χαρίσματα και ελαττώματα. Ε, στην γέννηση της Ζιζέλ, η Μοίρα των ελαττωμάτων απουσίαζε. Έτσι της δόθηκαν μόνο χαρίσματα. Πολλά. Ήταν και οι Μοίρες εκείνη την μέρα, γενναιόδωρες. Όμορφη (θα έλεγα πεντάμορφη), ευφυέστατη, καλλιεργημένη, έντιμη, ευγενής, γλυκύτατη, σεμνή, δυνατή. Και πάνω από όλα καλή. Με μία πηγαία καλοσύνη που την έκανε να δίνει και να δίνεται χωρίς όριο. Ναι. στο ισοζύγιο πληρωμών της ζωής, εκείνη είχε τεράστιο περίσσευμα. Υπάρχουν πολλές εκατοντάδες Έλληνες σήμερα που θεωρούν τη Ζιζέλ ως τον σημαντικότερο άνθρωπο που πέρασε από τη ζωή τους. (Ανάμεσά τους κι εγώ). Ανθρωποι που της οφείλουν το «ευ ζην» αλλά και το ευ σκέπτεσθαι και αισθάνεσθαι. Γέννησε τρία παιδιά, αλλά έπλασε πολύ περισσότερα. Προσπαθώ να περιγράψω αυτήν την γυναίκα και νιώθω τα εκφραστικά μου μέσα τελείως ανεπαρκή. Αισθάνομαι πλήρη αδυναμία να μεταδώσω την αίγλη της — αυτό που κάποια από τις μαθήτριές της ονομάζει «το φως». Πραγματικά, έλαμπε, φώτιζε, ακτινοβολούσε. Έμπαινε σε ένα δωμάτιο, σε μία αίθουσα διδασκαλίας και ήταν σαν να άναψαν προβολείς. Και ταυτόχρονα ήταν φοβερά διακριτική και σεμνή. Παρά τα χαρίσματά της, δεν είχε ίχνος έπαρσης. Αν διάβαζε αυτά που γράφω θα μου ζητούσε αμέσως να τα σκίσω. Σε κατοπινά χρόνια, μου χάρισε μία φωτογραφία ταυτότητας που την έδειχνε όπως ήταν όταν την γνώρισα. Πίσω της είχε γράψει: «στον αγαπημένο μου μαθητή». Θεωρώ αυτή τη φράση ως την πιο αξιόλογη διάκριση που κέρδισα στη ζωή μου. Ο επίσημος τίτλος της ήταν «καθηγήτρια Γαλλικής». Τόσα λόγια για μία «Γαλλικού»; Όμως ο Ευάγγελος Μουτσόπουλος την ονομάζει «Διοτίμα». Κάτι ξέρει παραπάνω ο φιλόσοφος. Ήταν ιέρεια που μύησε πολλούς στη σκέψη, τη ζωή και την τέχνη. Στο μικρό αυτό αφιέρωμα, μαθητές και φίλοι της γράφουν γι' αυτήν. Υπάρχουν μερικά κείμενα δικά της και ντοκουμέντα από τη ζωή της. Όλα αυτά δεν θα μπορέσουν να ανακαλέσουν την παρουσία της. Όμως θελήσαμε να αφήσουμε πίσω κάτι που να την θυμίζει. Γιατί τα δημιουργήματα ενός δάσκαλου είναι «αλίμονο» θνητά. Όταν φύγει κι ο τελευταίος μαθητής της, ας μείνει κάπου μία αίσθηση της παρουσίας της. Νίκος Δήμου Υ. Γ. Μία θερμή ευχαριστία στη Ζωρζέτ Κουρεμένου (την μία από τις δύο «αγαπημένες μαθήτριες» της Ζιζέλ — η άλλη ήταν η Βιργινία Περηφανάκη-Rotolo) για την ανεκτίμητη βοήθειά της στη συγκέντρωση του υλικού. Πολύτιμες φωτογραφίες μάς έδωσε η Ελισσάβετ Πολυχρονίδου. Λυπάμαι που μερικοί επιφανείς μαθητές και φίλοι της (Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, Κώστας Μουρσελάς, Γιάννης Μπακογιαννόπουλος), δεν μπόρεσαν να συνεισφέρουν σε αυτόν τον τόμο. Ένας από τους επιφανέστερους, ο Νίκος Πουλαντζάς, έφυγε νωρίς — προκαλώντας της πολύ πόνο.

ΖιΖέλ, κυρία των γραμμάτων Φίλοι και μαθητές θυμούνται τη γενναιόδωρη γυναίκα που δίδασκε γαλλικά σε εκατοντάδες παιδιά της Αθήνας Νίκος Δήμου (επιμ.) Είναι ένας μικρός λιτός τόμος, το εξώφυλλο του οποίου κοσμείται από έναν πίνακα του Περικλή Βυζάνπου που απεικονίζει εκείνην, κοριτσάκι ακόμη, μαζί με τη θεία της. Η Ζιζέλ Βιβιέ, ή αλλιώς Μαντάμ - γιατί έτσι την ήξεραν και έτσι την προσφωνούσαν οι χιλιάδες μαθητές που στη διάρκεια μισού αιώνα έμαθαν δίπλα της να αγαπούν τα γαλλικά γράμματα και τον πολιτισμό, μπορεί να έφυγε από κοντά μας το 1999, αλλά η θύμηση της μένει ζωντανή χάρη στο βιβλιαράκι αυτό. Πολλοί εκείνοι που έγραψαν δυο λόγια για τη Ζιζέλ, θέλοντας να τιμήσουν αυτή τη χαρισματική προσωπικότητα που τους μύησε στη σκέψη, τη ζωή και την τέχνη - ο Ευάγγελος Μουτσόπουλος άλλωστε την ονόμαζε πολύ εύστοχα «Διοτίμα»: Μαρία Ευσταθιάδη, Μαρία Ζαούση, Μαρία Καραμάνου, Γιώργος Κατηφόρης, Ρωξάνη Καυταντζόγλου, Σοφία Μαλτέζου, Κατερίνα Μερτικά, Γιάννης Μεταξάς, Εύα Μυλωνά, Φρί-ντα Μπιούμπι, Κλεοπάτρα Ψαράκη, Νάνου Παπαδοπούλου, Ιωσήφ Πενθερουδάκης, Robert Bargue κ.ά. «Όμορφη (θα έλεγα πεντάμορφη), ευφυέστατη, καλλιεργημένη, έντιμη, ευγενής, γλυκύτατη, σεμνή, δυνατή. Και πάνω απ' όλα καλή. Με μια πηγαία καλοσύνη που την έκανε να δίνει και να δίνεται χωρίς όριο». ΄Ετσι τη θυμάται ο Νίκος Δήμου στο σύντομο προλογικό του σημείωμα. Η ιστορία των Βιβιέ σιην Ελλάδα αρχίζει στα 1912 όταν ο καθηγητής, συγγραφέας και ερασιτέχνης ζωγράφος Φερντινάντ Βιβιέ κερδίζει ένα ταξίδι στη χώρα μας και αποφασίζει να εγκατασταθεί μόνιμα. Εδώ θα γνωρίσει την Εύα Ντεντογιάρ και η Ζιζέλ θα γεννηθεί έναν χρόνο μετά τον γάμο τους, στα 1915. Μετά τις σπουδές Γαλλικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών διορίζεται το 1938 καθηγήτρια γαλλικών στη δημόσια εκπαίδευση. Στο μεγαλύτερο μέρος της καριέρας της υπηρέτησε στο Μα-ράσλειο, αλλά το 1971 εξαναγκάζεται από το δικτατορικό καθεστώς σε παραίτηση. Ως νεαρή έκανε την παρουσία της ιδιαίτερα αισθητή στην Αθήνα του Μεσοπολέμου - φωτογραφίες της με τουαλέτα σε γκρουπ κοσμικών δεσποινίδων ή με στολή ιππασίας αφθονούν στις εφημερίδες της εποχής. Δεν είναι πάνω από 22 ετών όταν γνωρίζει και ερωτεύεται τον υπίλαρχο τότε Γεώργιο Κανελλάκη, τον κατοπινό γραμματέα του βασιλιά Παύλου. Παντρεύονται το 1938 και θα αποκτήσουν τρεις γιους. Λίγα χρόνια αργότερα όμως παίρνουν διαζύγιο και ο σύζυγος της κερδίζει την επιμέλεια των παιδιών. Αρχίζει να δουλεύει σκληρά το πρωί στο σχολείο και το βράδυ παραδίδοντας ιδιαίτερα. Μετά το 1991 η υγεία της κλονίζεται, αλλά δεν χάνει το χιούμορ και την καλή της διάθεση. Οκτώ χρόνια αργότερα, σης 9 Φεβρουαρίου 1999, θα αφήσει την τελευταία της πνοή. Η θρυλική πλέον Μαντάμ Ζιζέλ έκανε περισσότερα για τη διάδοση της γαλλικής κουλτούρας από οποιοδήποτε κρατικό ή ιδιωτικό ίδρυμα. Η μόνη τιμή που αποκόμισε, και αυτή μετά θάνατον, είναι ετούτος ο τρυφερός τόμος από εκείνους που πραγματικά αγάπησε και ευεργέτησε. Δ. ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ Το Βήμα 23 Φεβρουαρίου 2003